1. Kınama Cezası Nedir?
Kınama cezası, Samsun ya da farklı bir ilde görev yapmakta olan; memura kamu hizmeti görevinde, davranışlarında ya da kamu hizmeti dışındaki tutum ve davranışlarında kusurlu olduğunun idareci amiri tarafından yazılı yolla bildirilmesi işlemidir. Uyarma cezasına göre daha ağır bir disiplin cezası olan kınama cezasının iptali için Samsun İdare Mahkemelerinde memuriyet disiplin cezası iptal davası açılabilir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununda memurların kamu hizmeti yaparken ahlaki ve etik değerlere uyması beklenmekte ve tutum ve davranışlarının bu kapsamda olması gerektiği ifade edilmektedir. Bu nedenle kınama gibi davranışlar memuriyet ilişkilerine zarar verebilir ve uygun bulunmayabilir. Kınama cezası, memuriyet disiplin yönetmeliği veya diğer hukuki mevzuatlar çerçevesinde belirlenmiş olabileceği gibi, memurluk kurumunun iç yönetmeliklerine de göre uygulanabilir.
2. Kınama Cezası Nedir ve Gerektiren Haller Nelerdir?
Kınama cezası nedir ve gerektiren haller nelerdir sorularının cevabı 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125/B/a hükmünde detaylı bir şekilde izah edilmiştir. İdare Hukukunda kanunilik ilkesinin geçerli olması nedeni ile aşağıda sayılan haller dışında kalan bir eylem, tutum ya da davranıştan dolayı memura kınama cezası verilmesi söz konusu değildir.
- Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında kusurlu davranmak,
- Görevle ilgili resmi, belge ve araçların korunmasında kusurlu davranmak, özel işlerinde kullanmak,
- Aile üyelerinin kazanç getiren sürekli faaliyetlerini kuruma bildirmemek,
- Görev sırasında amire karşı hakaret etmek, saygısız davranmak, iş arkadaşlarına karşı kötü davranmak,
- Hizmet dışında bir memura yakışmayacak şekilde davranmak,
- Verilen emirlere itiraz etmek,
- Borçlarını ödemeyerek hakkında yasal yollara başvurulmasına (icra takibi) sebep olmak,
- Yetkili olmadığı halde haber muhabirlerine açıklama yapmak.
3. Kınama Cezası Sicile İşler mi?
Kınama cezası memurların özlük dosyalarına işlemektedir. Kınama cezası, yasada belirtilen durumlarda idare tarafından verilir ve memurun siciline işlenir. Örneğin, görev yaptığı kurumda işleyişi ve huzuru bozan memura kınama disiplin cezası verilir ve bu durum memurun sicili olan özlük dosyasına işlenir. Ayrıca, memurluk kurumu tarafından uygulanan kınama cezasının memurun gelecekteki atamalarına veya memuriyeti süresince uygulanabilecek diğer cezalara etkisi olabilir. Bu nedenle cezanın sicile işleniyor olması memur için olumsuz bir durumdur. Ancak, her durumda kınama cezası nedir sorusunun yanıtı ve sicile işlenip işlenmeyeceği hukuki mevzuata ve uygulamaya bağlı olarak değişebilir. Bu durumun önüne geçilebilmesi için idare mahkemelerinde iptal davası açmak en sık tercih edilen yollardan biridir.
4. Kınama Disiplin Cezasında Memurun Savunma Hakkı
Kınama cezasına ilişkin disiplin soruşturmasının yürütüldüğü esnada devlet memuruna hakkında soruşturma yürütülmekte olduğu yazılı olarak bildirilir. Bu bildirimde savunma yapması ve vermesi için yedi günden az olmamak üzere bir de süre verilmektedir. Bu süre önem arz eder. Pek çok Danıştay ve Samsun Bölge İdare Mahkemesi kararında memura kendisini savunması için süre verilmemesi ya da verilen sürenin yedi günden az olması sebebi ile disiplin cezasının iptal edildiği görülmektedir. Ayrıca memur, usulüne uygun tebliğ edilmesine karşın kendisine verilen süre içerisinde kınama cezası savunma hakkını kullanmaz ise savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. Kınama cezası nedir sorusunun cevabı ve bu husus Devlet Memurları Kanununun 130. maddesinde kanun koyucu tarafından açıkça izah edilmiştir.
5 Kınama Cezasında Zamanaşımı Süresi
Kınama cezası nedir ve verilebilecek hallere uygulanacak zamanaşımı süresi nedir sorularının cevabı 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 127. maddesinde açıklanmıştır. Bu açıklamada diğer memur disiplin cezalarına ilişkin bir detaya da verilmiştir. Buna göre kınama cezası gerektiren hallere ilişkin eylemin öğrenildiği tarihten itibaren soruşturma işlemlerine bir ay içerisinde başlanmaması durumunda idarenin disiplin cezası verme yetkisi zaman aşımına uğrar. Ayrıca eylem ve davranışın üzerinden iki yıl geçmesi ile artık bu hususta öğrenme tarihinin de bir önemi kalmaz. Artık idarenin bu davranışından dolayı memura kınama disiplin cezası verebilmesi söz konusu olamaz. Uygulamada en sık rastlanan kınama cezası iptal davası sebeplerinden biri de zamanaşımı süresinin dolmasına rağmen memura ceza verilmesi halidir.
6. Kınama Cezası Memurun Sicilinden Silinir mi?
Kınama cezası memurun sicili olan özlük dosyasından silinebilir. Ancak bu durum 657 sayılı yasada belirli bir sürenin geçmiş olması şartına bağlanmıştır. Disiplin cezalarının bir süre sonra özlük dosyasından silinmesi başlıklı 133 sayılı maddede uyarınca; kınama cezalarının uygulanmasından sonra beş sene geçtiğinde memur atamaya yetkili amirine başvuruda bulunarak kınama cezasının silinmesini talep edebilir. Aradan geçen beş yıllık süre içerisinde memurun çalıştığı kurumdaki davranışlarının olumsuzluk arz etmemesi halinde amir, memurun talebini haklı görerek kınama disiplin cezasını memurun sicilinden silebilir. Diğer disiplin cezalarına kıyasla kınama disiplin cezasının memurun özlük dosyasından silinmesi daha kolay şartlara bağlanmıştır. Bu nedenle gerekli şartları sağlayan devlet memurlarının bu yolu tercih etmesi tavsiye edilmektedir.
7. Kınama Cezası Ne Zaman Uygulanır?
Kınama cezası verildiği tarihten itibaren uygulanmaya başlar. Memur hakkında kınama cezası almasına sebebiyet veren davranışı nedeni ile ayrıca bir ceza davası açılmış ise kurum içi soruşturma dosyası bu ceza soruşturmasının ya da daha sonra dönüşeceği ceza davasının sonucunu beklemez. Memurun savunması kurum içerisinde alınır. Bu savunmaya avukat da katılabilir. Daha sonra dosya kapsamındaki tüm belge ve bilgiler ile varsa tanık beyanları birlikte değerlendirilerek soruşturmacı tarafından bir rapor hazırlanır. Nihai karar kurum amiri tarafından verilerek memura bildirilir. Memur kınama cezası uygulamasına karşı yasal idare mahkemesinde dava açma süresi içerisinde önce idare içi itiraz yoluna eğer bu durumdan bir sonuç elde edemez ise de idare mahkemesinde iptal davası yoluna başvurabilir.
8. Kınama Cezası İptal Davası İçin Avukat Gerekir mi?
Kınama cezası iptal davası avukat yardımı ile Samsun İdare Mahkemelerinde açılabilir. Bu işlem için avukat gerekir mi, hukuki mevzuat ve uygulamaya bağlıdır. Genellikle kınama cezasının iptal edilmesi için avukat zorunlu değildir. Ancak cezanın hukuki yönleri hakkında bilgi sahibi olmanız ve hukuki yolları takip etmeniz gerekir. Eğer kınama cezası hukuki olarak kabul edilemez veya haksız bulunuyorsanız, hukuki yolları takip ederek iptalini talep edebilirsiniz. Bunun için bir avukat bulmanız gerekirse, hukuki konularda danışmanlık veya temsil etme görevlerini yerine getirmesi gerekir. Ancak, her durumda Samsun İdare Mahkemesi avukat gereksinimi hukuki mevzuat ve uygulamaya bağlı olarak değişebilir ve davayı izleyecek yasal prosedürlere uymak gerekir.
Samsun Avukat Fatih ÖZDEMİR
