Bu makale, “Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı?” ve avukatların hukuki araştırmalarında kullanılmak üzere, anlaşmalı boşanma kararı kesinleştikten sonra tarafların yeniden nafaka davası açıp açamayacağı sorusunu Yargıtay kararları ışığında analiz etmektedir. İncelenen kararlar, konunun tek bir yanıtı olmadığını; sonucun büyük ölçüde boşanma protokolündeki beyanların niteliğine, talep edilen nafakanın türüne (yoksulluk veya iştirak) ve tarafların boşanma sonrası değişen koşullarına bağlı olduğunu ortaya koymaktadır. Makale, bu farklı senaryoları ve Yargıtay’ın yaklaşımını ana bulgular, detaylı inceleme ve sonuç bölümleriyle sunmaktadır.
Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Yoksulluk Nafakası İstemek
Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, anlaşmalı boşanma protokolünde veya duruşmadaki beyanlarda yoksulluk nafakasından açıkça ve koşulsuz olarak vazgeçilmesi, bu hakkın gelecekte kullanılmasını engeller. Bu durum, boşanmanın mali sonuçları üzerinde tarafların tam bir mutabakata vardığı ve bu mutabakatın mahkemece onaylandığı kabulüne dayanır.
- Yargıtay 3. Hukuk Dairesi (2014/5574 E., 2014/13801 K.) bu prensibi net bir şekilde ortaya koymuştur:
“davacı kadının kayıtsız şartsız olarak boşanma davası sırasında kendisi için nafaka talep etmeyeceğini bildirmiştir. Bu beyan, yoksulluk nafakasından feragat niteliğinde olup, davacı artık bir daha yoksulluk nafakası talebinde bulunamaz.”
- Benzer şekilde Yargıtay 2. Hukuk Dairesi (2019/3351 E., 2019/6398 K.) kararında, protokolde yer alan “Tarafların karşılıklı olarak birbirlerinden nafaka talep etmeyecekleri” yönündeki ifadenin bağlayıcı olduğunu vurgulamış ve şu sonuca varmıştır:
“Anlaşmalı boşanma kararı kesinleştikten sonra artık boşanmanın mali sonuçları hakkında istekte bulunulamayacağı gibi kesinleşme tarihi öncesinde açılan fer’i isteklere ilişkin davalar da konusuz kalır.”
Bu kararlar, Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı? sorusuna yoksulluk nafakası için; anlaşmalı boşanmanın temel mantığının, tarafların boşanmanın fer’i niteliğindeki tüm mali sonuçlar (nafaka, tazminat) üzerinde nihai bir anlaşmaya varması olduğunu ve bu anlaşmaya sonradan dönülemeyeceğini göstermektedir.
Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı?
Yargıtay, iştirak nafakasını yoksulluk nafakasından kategorik olarak ayırmaktadır. Çocuğun bakım ve eğitim giderlerine katılma yükümlülüğü, kamu düzenine ilişkin kabul edildiğinden, tarafların anlaşmasıyla ortadan kaldırılamaz.
- Yargıtay 3. Hukuk Dairesi (2014/14833 E., 2015/1207 K.) bu ilkeyi net bir şekilde ifade etmiştir:
“TMK 182/2.maddesine göre; boşanma veya ayrılık vukuunda, velayet kendisine verilmeyen eş, küçüğün bakım ve eğitim giderlerine ‘gücü oranında’ katılmak zorundadır. Bu husus, kamu düzenine ilişkin olup, tarafların iradesine tabi kılınmamıştır.”
Bu nedenle, Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı? sorusuna sorusu için anlaşmalı boşanma protokolünde iştirak nafakası istenmemiş olsa dahi, çocuğun menfaati gereği sonradan her zaman iştirak nafakası davası açılması mümkündür.
İştirak ve Yoksulluk Nafakası Arasındaki Fark
Anlaşmalı boşanma sonrası nafaka talebi, talep edilen nafakanın türüne göre temel bir farklılık göstermektedir. İştirak nafakası (çocuk için) ile yoksulluk nafakası (eş için) farklı kurallara tabidir. Literatürde, iştirak nafakasının kamu düzenine ilişkin olduğu ve çocuğun üstün yararını koruduğu konusunda fikir birliği bulunmaktadır. Bu nedenle, anlaşmalı boşanma protokolünde yer almasa veya talep edilmemiş olsa dahi, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra her zaman ayrı bir dava ile iştirak nafakası talep edilebilir. Anlaşmalı boşanma sonrası yoksulluk nafakası talep edilip edilemeyeceği doktrin ve Yargıtay kararlarında en tartışmalı konudur. Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı? sorusunun yanıtı da iştirak ve yoksulluk nafakası türlerine göre değişkenlik göstermektedir.
Anlaşmalı Boşanma Davasından Sonra Nafakanın Artırılmasını İstemek
Anlaşmalı boşanma ile bir nafaka miktarı belirlenmiş olsa dahi, bu miktar mutlak ve değişmez değildir. Türk Medeni Kanunu’nun 176/4. maddesi uyarınca, koşulların değişmesi halinde nafaka miktarının yeniden belirlenmesi talep edilebilir.
- Yargıtay 3. Hukuk Dairesi (2016/11220 E., 2016/11019 K.) bu konudaki genel prensibi şöyle açıklamıştır:
“Nafaka iradı, tarafların yaptıkları sözleşmeye dayansa bile şartları oluştuğu takdirde artırılabilir veya azaltılabilir. Aksi düşünce ‘güven’ ilkesine aykırı düşer.”
Ancak Yargıtay, bu hakkın kötüye kullanılmaması gerektiğine de dikkat çekmektedir. Özellikle anlaşmanın üzerinden çok kısa bir süre geçtikten sonra talepte bulunulması, hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilebilir. Değişiklik talebinin kabulü için tarafların ekonomik durumunda öngörülemeyen ve esaslı bir değişiklik olması aranmaktadır. Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı? sorusunun nafakanın artırılması ya da azaltılması konusunda da yanıtı bu şekilde olacaktır.
Boşanma Davasından Sonra Nafakanın Azaltılması Davası
Anlaşmalı boşanma ile belirlenen bir nafakanın sonradan değiştirilip değiştirilemeyeceği de önemli bir konudur. Yargıtay’ın bu konudaki içtihadı zamanla değişmiştir.
- Simge Doğan, Yargıtay’ın görüş değişikliğini şu şekilde belirtir: “Yargıtay, önceki içtihatlarında anlaşmalı boşanma durumunda, nafakanın artırılması ya da azaltılması talebinde bulunulamayacağını belirtirken; daha sonraki içtihatlarında talepte bulunulabileceğine hükmetmiştir.“
- Zeynep Yargıç da bu hakkın varlığını teyit eder: “Anlaşmalı boşanma davası kesinleştikten sonra da nafaka miktarının artırılması yahut azaltılması için dava açma hakkı mevcuttur. Değişen yaşam şartları… mevcut duruma göre hakimden yeniden nafaka belirlenmesi istenebilir.“
Bu durum, tarafların anlaşmasının mutlak olmadığını, koşullarda meydana gelen olağanüstü değişiklikler karşısında uyarlama davası açılabileceğini göstermektedir.
Nafaka İstemediğini Açıkça Beyan Eden Taraf Nafaka Talep Edebilir mi?
Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı? sorusu yanıtlanırken taraflar protokolde yoksulluk nafakası talep etmeyeceklerini açıkça beyan etmişlerse, bu irade beyanı kural olarak bağlayıcıdır ve sonradan dava açma hakkını ortadan kaldırır.
- Beyza Nur Erarslan, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararına atıfta bulunarak durumu netleştirir: “Anlaşmalı boşanma davasında nafakadan vazgeçme yoksulluk nafakası talebinden de feragat edildiği anlamı taşır. Dolayısıyla taraflardan biri boşanmadan sonra protokole aykırı hareket ederek yoksulluk nafakası isteminde bulunamaz.“
- Zeynep Yargıç da bu görüşü destekler: “Taraflar anlaşmalı boşanma davasında özgür ve hür iradesi ile nafaka istemediğini beyan etmiş ise ve bu hakkından açıkça feragat etmiş ise sonradan isteyemez.“
Sunulan literatür kaynakları ışığında, Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı? sorusuna verilecek yanıt, talep edilen nafakanın türüne ve boşanma protokolünün içeriğine göre değişmektedir:
Güncel Kararlar Işığında Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı?
- İştirak Nafakası: Kamu düzenine ilişkin olması ve çocuğun üstün yararını koruması sebebiyle, anlaşmalı boşanma protokolünde yer almasa dahi boşanma kararının kesinleşmesinden sonra her zaman ayrı bir dava ile talep edilebilir.
- Yoksulluk Nafakası: Durum oldukça tartışmalıdır.
- Protokolde yoksulluk nafakasından açıkça feragat edilmişse, sonradan dava açılamaz.
- Protokolde yoksulluk nafakası hakkı saklı tutulmuşsa, sonradan dava açılabilir.
- Protokolde yoksulluk nafakasına hiç değinilmemişse, doktrinde farklı görüşler olmakla birlikte, Yargıtay’ın baskın görüşü ve uygulamadaki genel eğilim, mali konularda anlaşmanın boşanmanın esaslı unsuru olduğu ve bu durumun zımni feragat teşkil ettiği, dolayısıyla sonradan dava açılamayacağı yönündedir. Ancak aksi yönde doktrin görüşleri ve istisnai Yargıtay kararları da mevcuttur.
- Mevcut Nafakanın Uyarlanması: Anlaşmalı boşanma ile karara bağlanan bir nafaka miktarının, değişen hayat koşulları ve hakkaniyet gereği sonradan açılacak bir dava ile artırılması veya azaltılması mümkündür. Yargıtay’ın güncel içtihatları bu yöndedir.
Sonuç olarak, hukukçuların bu konuda müvekkillerine danışmanlık verirken, özellikle yoksulluk nafakası açısından, anlaşmalı boşanma protokolünün son derece dikkatli ve açık bir dille hazırlanmasının önemini vurgulamaları gerekmektedir. Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Davası Açılır Mı? sorusu da her protokolün incelenmesiyle yanıt bulmaktadır.
