Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu

02.10.2024
35
Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu

Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması suçu ya da halk arasında bilinen adıyla firar suçu; oluşabilmesi için kişinin aleyhinde hakimlikler tarafından verilmiş bir tutukluluk ya da istinaf ve temyiz süreçlerini tamamlamış bir mahkumiyet kararı verilmiş olmalıdır. Aleyhinde tesis edilen bu kararlar sonucunda tutukevine konulan kimse buradan yasa dışı bir şekilde ayrılırsa tutuklu veya hükümlünün kaçması suçu meydana gelir.

Hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu Türk Ceza Kanunu’nun 292’nci maddesinde düzenlenmiştir.

– Silah, cebir veya tehdit kullanarak firar suçu işlenirse ceza miktarı artar.

– Tutukevi dışarısında bulunulması halinde de bu suça ilişkin hükümler uygulanır.

Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu Unsurları

Ceza yasası uygulamasında bir suçun meydana gelebilmesi için unsurlarının da vücut bulmuş olması gerekmektedir. Tutuklu veya hükümlünün kaçması suçunun unsurları yasada aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.

  • Cezaevinden Firar Suçu Hareket Unsuru: Açık veya kapalı cezaevinden kaçan kişinin firar eylemi suçun hareket unsurunu oluşturduğu kabul edilir. Yasada ifade edilen “kaçma” kelimesinin Türk Dil Kurumu’nda anlamı “kaçmak işi, firardır.”
  • Gözetim Altında Bulunma Unsuru: Firar suçunun bir diğer unsuru da kişinin gözetim altında bulunmasıdır. Bu gözetim kişinin tutukevinde olmasıyla vücut bulabileceği gibi cezaevi dışında bulunan (izin, hastane vs.) hükümlü ya da tutuklunun da firar etmesi suçu oluşturacaktır.

Asliye Ceza Mahkemelerinde gerçekleşen “firar suçu” için en sık karşılaşılan delil türü ise kaçan hükümlü ya da tutuklu aleyhinde düzenlenen sayım tutanaklardır. Tutanak, cezaevi personeli, jandarma ya da sair kimselerce düzenlenir. Bir diğer delil türüyse izinli hükümlü aleyhinde düzenlenen izin belgesidir.

Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu için önemle belirtilmesi gereken bir diğer husus da yalnızca belirli kişilerce işenebilen bir suç olmasıdır. Gerçekten de suç yalnızca hükümlü veya tutuklu olan kişilerce işlenebilir. Ceza yargılamalarının diğer tarafları olan şüpheli, mağdur, katılan gibi kimselere karşı bu suçtan ceza verilmesi mümkün değildir. Yine yurtdışına çıkış yasağı bulunan kimsenin firara yönelik eylemleri tutuklu veya hükümlünün kaçması suçunu oluşturmaz.

Yargıtay bir kararında bu hususu açıklığa kavuşturmuştur.

Hükümlü veya tutuklunun kaçması suçunun maddi unsurunun; kişinin kanunen tutuklandıktan veya kesinleşmiş bir yargı kararı ile mahkum olduğu hapis cezasının infazına başlandıktan veya bu maksatla yakalandıktan sonra tutukevinden, ceza infaz kurumundan veya gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçması olması karşısında, sanığın ifadesinin alınması için getirildiği polis merkezinden kaçması şeklinde gerçekleşen eyleminin müsnet suçu oluşturmayacağı gözetilmeden, yazılı şekilde karar verilmesi hukuka aykırıdır. (Y2CD,-10/03/2016)

Aleyhinde yalnızca yakalama kararı verilmiş olan bir kişinin firar etmesi de bu suçu oluşturmaz. Bu husus Yargıtay 16. Ceza Dairesi tarafından karara bağlanmıştır.

5237 sayılı TCK’nın 292. maddesinde düzenlenen hükümlü veya tutuklunun kaçması suçunun oluşabilmesi için sanığın tutuklu veya hükümlü statüsünde olması gerektiği, somut olayda kasten öldürme suçu nedeniyle hakkında yakalama kararı bulunan ve başka bir suç nedeniyle yaralı olarak yakalanıp hastanede polis nezaretinde bulunduğu sırada kaçan sanığın hükümlü veya tutuklu olduğuna dair dosya içerisinde belge bulunmadığının anlaşılması karşısında; suç tarihinde sanığın tutuklu veya hükümlü olup olmadığının duraksamaya yer bırakmayacak şekilde belirlenmesinden sonra hukuki durumunun tayin ve takdiri gerektiği düşünülmeden yazılı şekilde hüküm kurulması hukuka aykırıdır. (Y16CD,-05.12.2016)

Firar Suçunun Nitelikli Halleri (Cezayı Artıran)

5237 sayılı yasanın 292’nci maddesinde hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu için nitelikli hal olarak kabul edilen hususlar düzenlenmiştir. Buna göre;

Suçun silah kullanarak işlenmesi durumunda (3. Fıkra) sanığa verilecek cezanın daha fazla olacağı yasada düzenlenmiştir. Ceza yargılamasında silah terimi oldukça geniş yorumlanır. Ateşli silahlar, patlayıcı maddeler, saldırı ve savunmada kullanılmak üzere yapılmış her türlü kesici, delici veya bereleyici alet, saldırı ve savunma amacıyla yapılmış olmasa bile fiilen saldırı ve savunmada kullanılmaya elverişli diğer şeyler, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeler silah olarak kabul edilmektedir. Firar suçunun bu maddelerden herhangi birinin kullanılarak işlenmesi cezanın arttırılması nedenidir.

Suçun cebir veya tehdit kullanılarak işlenmesi durumunda (2. Fıkra) hükümlü ya da tutukluya verilen cezanın artırılacağı yasada ifade edilmiştir. Yasada ifade edilen “cebir” kelimesi Türk Dil Kurumunda “zorlayış” olarak tanımlanmıştır. Bu doğrultuda suçun işlenmesi esnasında bir kişinin bir şeyi yapmaya zorlanması durumunda cebirin varlığından bahsetmek söz konusu olacaktır. Yine tehdidin varlığı da cezanın artırılmasına neden olur.

Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu birden fazla kişi tarafından işlenmesi durumunda (3. Fıkra) suçun temel halinden farklı olarak birden fazla kişinin birlikte firar etmesi halinde cezanın artırılması söz konusu olacaktır.

Ayrıca hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu işlenirken yaralama, öldürme ya da mala zarar verme suçu oluşursa sanığın ayrıca cezalandırılması söz konusu olur.

Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçunun Cezası

Cezaevinden kaçan hükümlü veya tutuklunun alacağı temel ceza altı aydan bir yıla kadar hapis cezasıdır. Suçun işlenme şekline göre cezanın artması da söz konusu olur.

  • Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu temel halinin cezası 6 aydan 1 yıla kadardır.
  • Suçun cebir, tehdit kullanılarak işlenmesi durumunda ceza 1 yıldan 3 yıla kadar olur.
  • Suç işlenirken silah kullanılması ya da birden fazla kişi tarafından suçun işlenmesi durumunda ceza bir kat attırılır.

Cezaevine Dönmemek veya Geç Dönmek

Tutuklu ya da hükümlünün belirli dönemlerde izne ayrılması söz konusu olabilir. Bu durum hakkında detaylı bilgilendirme 5275 sayılı yasada yer almaktadır. Buna göre;

İzinden dönmeyen hükümlünün durumu hakkında yasal düzenleme uyarınca 5237 sayılı yasanın 292’nci maddesi hükümlerinde yer alan firar suçu hükümleri uygulanmaktadır.

İki günden fazla süre geçtikten sonra izinden dönen hükümlünün durumu hakkında yasal düzenleme uyarınca 5237 sayılı yasanın 292’nci maddesi hükümlerinde yer alan firar suçu hükümleri uygulanmaktadır.

İzin bitiş tarihinden itibaren iki gün içerisinde cezaevine dönenler için cezai değil idari yaptırımlar uygulanmaktadır. İki gün ve daha uzun süre geçiren hükümlüler ise altı aydan bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılmaktadır.

Firar Suçunda Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi

Hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu için Türk Ceza Kanunu’nda etkin pişmanlık hükümleri düzenlenmiştir. Buna göre firar etmesinin ardından yakalanmadan önce bulunduğu cezaevine dönen hükümlü ya da tutuklu aleyhinde hükmedilen cezanın kaçtığı günden itibaren teslimin gerçekleştiği güne kadar geçen süre dikkate alınarak, altıda beşinden altıda birine kadarı indirilir.

Sanık lehine etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için dönüşün kendiliğinden olması gerekmektedir. Zorlama ile ya da kolluk tarafından yakalanmanın ardından cezaevine dönülmesi durumunda sanık lehine ceza indirimi uygulanmayacaktır.

Tutuklu veya Hükümlünün Kaçması Suçu Hakkında Yargıtay Kararları

Tutuklanıp Savcılığa Götürülen Şüphelinin Kaçması

Failinin, tutukevinden, ceza infaz kurumundan veya gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçan tutuklu veya hükümlü olması gerektiği; somut olayda uyuşturucu madde ticareti yapma suçundan şüpheli sıfatıyla Cumhuriyet savcılığı tarafından savunmasının alınması bakımından Siirt Sulh Ceza Mahkemesi tarafından verilen yakalama emri üzerine yakalanıp Cumhuriyet savcılığına gönderilmek üzere CMK’nın 94. maddesi uyarınca tutuklanan sanığın polis memurları nezaretinde … Polis Merkezi Amirliğine sevk edilirken aracın kapısını açarak gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçması eyleminde tutuklunun kaçması suçunun yasal unsurları oluştuğundan tebliğnamedeki bozma düşüncesine iştirak edilmemiştir. (Y9CD,-12.03.2014)

Gözaltına Alınan Kişinin Kaçması (Beraat)

Kesinleşmiş mahkeme kararı bulunan sanık hakkında Cumhuriyet savcısı tarafından evrakları hazırlanırken, kolluk görevlilerin gözetimi sırasında sanığın kaçması şeklinde gerçekleşen somut olayda, sanığın gözaltına alınan şüpheli konumunda bulunması karşısında, TCK’nın 292/1. maddesinde suçun failine ilişkin olarak öngörülen hükümlü veya tutuklu olma koşulunun gerçekleşmemesi nedeniyle beraatine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi. (Y2CD,-10.03.2021)

Soruşturma Aşamasında Şüphelinin Firar Etmesi (Beraat)

Hükümlü veya tutuklunun kaçması suçunun oluşabilmesi için, hakkında tutuklama veya kesinleşmiş mahkumiyet kararı bulunan kişinin, tutukevinden, ceza infaz kurumundan ya da gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçması gerektiği; somut olayda, sanığın yağma suçu soruşturması kapsamında Cumhuriyet Savcısı tarafından verilmiş gözaltı kararıyla kolluk görevlilerinin gözetimindeyken kaçması şeklinde gerçekleşen eylemi nedeni ile TCK.nın 292/1. maddesinde düzenlenen suçun yasal unsurlarının oluşmayacağı gözetilmeden, sanığın beraati yerine yazılı şekilde hüküm kurulması. (Y8CD,-27.04.2021)

Nafaka Tazyik Hapsinde Hükümlünün Firar Etmesi

Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu oluşabilmesi için, hakkında tutuklama veya kesinleşmiş mahkûmiyet kararı bulunan kişinin, tutukevinden, ceza infaz kurumundan ya da gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçması gerektiği; somut olayda, … İcra Ceza Mahkemesince nafaka yükümlülüğüne uymamak suçundan tazyik hapsi cezası verilen ve hakkında yakalama çıkartılan sanığın yakalandıktan sonra kolluk görevlilerinin gözetimindeyken kaçması şeklinde gerçekleşen eyleminin TCK.nın 292/1. maddesinde düzenlenen hükümlünün kaçması suçunu oluşturduğu anlaşılmakla; mahkemece mahkumiyet kararı verilmesinde bir isabetsizlik görülmediğinden, tebliğnamedeki bozma düşüncesine iştirak edilmemiştir. (Y8CD,-30.04.2019)

Nezarethaneye Götürülen Kişinin Kaçması (Beraat)

Hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu oluşabilmesi için, hakkında tutuklama veya kesinleşmiş mahkumiyet kararı bulunan kişinin, tutukevinden ceza infaz kurumundan ya da gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçması gerektiği; somut olayda, sanık … hakkında, gözaltına alma kararı üzerine nezarethaneye götürülürken kaçması şeklinde gerçekleşen eylemi nedeni ile TCK.nun 292/1. maddesinde düzenlenen suçun yasal unsurlarının oluşmayıp sanığın TCK.nun 265/1. maddesinde düzenlenen kamu görevlisine görevi yaptırmamak için direnme suçundan cezalandırılması gerektiği gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması. (Y8CD,-05.06.2018)

Firar Ederken Cezaevi Malına Zarar Vermek

Mala zarar verme suçu başkasının mülkiyetinde bulunan taşınır veya taşınmaz malın kısmen veya tamamen yıkılması, tahrip edilmesi, yok edilmesi, bozulması kullanılamaz hâle getirilmesi veya kirletilmesiyle oluşur. Bu bakımdan, söz konusu suç, seçimlik hareketli bir suçtur. Yıkma, yalnızca taşınmazlar için söz konusudur. Taşınmazın önceki kullanış biçimine uygun olarak bir daha kullanılamaz duruma getirilmesini ifade eder. Yok etme, suça konu şeyin maddî varlığını ortadan kaldırmaktır. Bozma, suça konu şeyin, amacına uygun olarak kullanılması olanağını ortadan kaldırmaktır. Kirletme, başkasının binasının duvarına yazı yazmak, resim yapmak, afiş ve ilân yapıştırmak şeklinde gerçekleştirilmektedir.

Somut olayda; Bandırma M Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu olarak kalan suça sürüklenen çocuk …’ın kaçabilmek için koğuş bahçe kapısının asma kilidini kırması, ikinci kattaki koğuş yatakhanesinden sarkıtılmış olan çarşafa tırmanmış vaziyette; suça sürüklenen çocuk …’in ise koğuş bahçesinde kaçmaya çalışırken görevli personelce yakalanmaları şeklinde gerçekleşen olayda suça sürüklenen çocuk … açısından “mala zarar verme” ve “tutuklu veya hükümlünün kaçmaya teşebbüsü”; suça sürüklenen çocuk … açısından  Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu oluştuğuna yönelik kabulde bir isabetsizlik görülmemiştir. Yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, mahkemenin kovuşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdirine, incelenen dosya kapsamına göre, suça sürüklenen çocuklar müdafiinin yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddiyle, hükmün ONANMASINA,

B-Sanık … hakkında kurulan mahkumiyet hükmüne yönelik yapılan incelemede; Yaşı küçük olan suça sürüklenen çocuk …’nın talimat yolu ile alınan savunmasının zorunlu müdafii huzurunda alınması gerektiğinin gözetilmemesi suretiyle CMK’nın 150/2. maddesine muhalefet edilmesi, Bozmayı gerektirmiş, suça sürüklenen çocuk müdafinin itirazları bu nedenle yerinde görülmüş olduğundan, hükmün 5320 sayılı Yasanın 8/1.maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK.nun 321.maddesi uyarınca BOZULMASINA, 31/01/2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (Y15CD,-31.01.2013)

Karakoldan Firar Etmek (Beraat)

Hakkında tutuklama ya da hükümlülük kararı verilip hükmün infazı için yakalama kararı çıkartılmayan veya hapis cezasının infazına başlanmayan kişilerin TCK.nun 292. maddesinde yazılı suçun faili olamayacağı gözetildiğinde, olay tarihinde göçmen kaçakçılığı suçu nedeniyle yakalandıktan sonra işlemleri yapılırken karakoldan kaçtığı anlaşılan ve hakkında tutuklama kararı veya kesinleşmiş bir hüküm bulunmayan sanığın eyleminde hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeksizin, mahkumiyetine karar verilmesi. (Y8CD,-02.11.2017)

Adliyeden Kaçan Tutuklu veya Hükümlü

Tüm dosya kapsamına göre; Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu için hükümlü olan sanığın ifade vermek üzere götürüldüğü adliyede, Cumhuriyet Savcılığında ifade verdikten sonra kaçması şeklinde gelişen eyleminde, hakkında TCK.nun 292/1. madde uyarınca ceza tayin edilirken, üst sınır olarak bir yıl hapis cezası öngörüldüğü halde, iki yıl hapis cezası tayini suretiyle fazla ceza verilmesi (Y8CD,-27.06.2018)

Tutuklu veya Hükümlünün Kaçması Suçunun Teşebbüs Aşamasında Kalması

Yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, mahkemenin kovuşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdirine, incelenen dosya kapsamına göre, sanığın yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddine, ancak; Sanığın kesintisiz takip sonucu yakalanması karşısında tutuklu veya hükümlünün kaçması suçunun teşebbüs aşamasında kaldığı gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması. (Y15CD,-18.10.2012)

Suçta Tekerrür Uygulaması

Bozma öncesi verilen ve sadece sanık tarafından temyiz edilen 26.01.2016 tarihli ilk hükümde hükümlü veya tutuklunun kaçması suçuna ilişkin, TCK.nın 58. maddesindeki tekerrür hükümleri uygulanmadığı halde, bozmadan sonra kurulan son hükümde, kazanılmış hak gözetilmeden tekerrür hükümlerinin uygulanması suretiyle CMUK.nın 326/son madde ve fıkrasına aykırılık yapılması. (Y8CD,-08.11.2022)

İzni Biten Mahkumun Geri Dönmemesi

Sanık hakkında hükümlü veya tutuklunun kaçması suçundan kurulan hükme yönelik O yer Cumhuriyet Savcısı’nın temyiz talebinin incelenmesinde; 1-5275 sayılı Kanunun 97. maddesi gereğince cezaevinden izinli olarak ayrılan ve izinden dönmesi gereken tarih üzerinden iki günden fazla bir süre geçmesine rağmen kuruma dönmeyen hükümlülerin TCK.nın 292 ve 293. maddeleri uyarınca cezalandırılması gerektiği, somut olayda hükümlü olarak bulunduğu Torbalı Açık Ceza İnfaz Kurumu’ndan 7 günlük özel izne ayrıldığı ve izin bitimi olan 19.06.2014 tarihinden sonra iki gün içinde ceza infaz kurumuna teslim olması gerekirken teslim olmadığı anlaşılan sanığın, sübuta eren ve unsurları yönünden oluşan hükümlünün kaçması suçundan mahkumiyeti yerine yerinde olmayan gerekçe ile beraatine karar verilmesi. (Y8CD,-14.04.2021)

Eğitim İçin Açık Cezaevinde Dışında Bulunanlar (Beraat)

TCK.nun 292/5. maddesi sadece ceza infaz kurumu dışında çalıştırılan hükümlüleri kapsamakta olup; eğitim amaçlı olarak açık ceza infaz kurumu dışında bulunan hükümlülerin eylemleri firar olarak değerlendirilmemiştir. Mahkemece kanıtlar değerlendirilip gerektirici nedenleri açıklanmak suretiyle verilen beraat kararı usul ve yasaya uygun bulunduğundan Cumhuriyet Savcısının, suçun sabit olduğuna yönelik yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddiyle hükmün ONANMASINA, 11.09.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi. (Y8CD,-11.09.2018)

Hastaneden Firar Eden Kişi (Beraat)

Katılana ait eve girilerek gerçekleştirilen hırsızlık suçunun şüphelisi olarak kolluk güçleri tarafından 22.05.2014 tarihinde yakalanarak gözaltına alınan sanığın aynı gün adli sağlık muayenesi için götürüldüğü …Devlet Hastahanesindeki muayene odasından kaçtığı, daha sonra kolluk güçlerince yeniden yakalanan sanığın 23.05.2014 tarihinde sevk olunduğu sorgu mahkemesince tutuklandığının anlaşılması karşısında, hakkında verilmiş bir tutuklama ya da hükümlülük kararı bulunmayan kişilerin TCK’nın 292. maddesindeki suçun faili olamayacağı, sanığın gözaltında bulunduğu sırada adli muayene için bulunduğu hastahane odasından kaçtığı 22.05.2014 tarihinde sanık hakkında verilmiş bir tutuklama ya da hükümlülük kararı bulunmadığı gözetilmeden, unsurları itibari ile oluşmayan suçtan sanığın beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi. (Y2CD,-25.11.2014)

 

Ziyaretçi Yorumları

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu aşağıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.