Orman yangınına neden olma suçu, ya da genel tabiriyle orman suçları 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 110’uncu maddesi ve devam eden hükümlerinde düzenlenmiştir. Suç, kasten işlenebileceği gibi taksirle de işlenebilir. Bu nedenle kişinin orman yakma kastı bulunmasa bile bu suçtan ceza alabileceğini söylemek mümkündür.
Orman yangını suçu 6831 sayılı yasanın 110/3 hükmünde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre;
– Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak orman yangınına sebebiyet verenler üç yıldan on yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
– Orman yangınına neden olma suçu kasten işlenirse sanığa verilecek ceza on yıldan az olamaz.
Orman Yangınına Neden Olma Suçu Unsurları
Orman yangınına neden olma suçu ile mevzuatımızda korunmak istenen temel unsur ekosistemdir. Bu nedenle yasa koyucu suçun taksirle işlenmesini dahi cezalandırma sisteminin içerisinde tutmuştur.
- Taksirle Orman Yangınına Neden Olma Suçu: Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak orman yangınına sebebiyet verenler üç yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Yasada ifade edilen “taksir” kelimesinin Türk Dil Kurumu’nda anlamı “dikkatsizlik, tedbirsizliktir.”
- Kasten Orman Yakma Suçu: Kasten orman yakan kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Suçun, yangına müdahalenin geciktirilmesi veya yangının söndürülmesinin zorlaştırılması amacıyla ve bu amacı gerçekleştirmeye elverişli olacak yer, zaman veya şartlarda işlenmesi halinde faile verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Yasa koyucunun “orman yakma” suçu için öngördüğü cezaların bu denli yüksek olmasının temel sebebi ise orman ekosisteminin korunmasını sağlamaktır. Gerçekten de ülkemizde her yıl istenmeyen orman yangınları meydana gelmektedir. Bu orman yangınlarının bir kısmı kendiliğinden meydana gelmiş olsa da bir bölümü de bazı kimselerin dikkatsizliği ya da kasıtlı davranışları sonucunda meydana gelir.
Orman yangınına neden olma suçu için önemle belirtilmesi gereken bir diğer husus da failin, neden olduğu yangının meydana getirdiği zararları da karşılamakla yükümlü olmasıdır.
Yargıtay bir kararında bu hususu açıklığa kavuşturmuştur.
6831 sayılı yasanın 110/3 maddesinde gereğince yangında meydana gelen zararın azlığı cezada indirim nedeni olarak düzenlendiği, bilirkişi raporuna göre, yangın nedeniyle 274 adet ağacın zarar gördüğü, 1540,00 TL emval zararının bulunduğu, bu zararın az olmadığı, bu nedenle sanık hakkında 110/3 maddesinde düzenlenen indirimin uygulanmamasının gerektiği, ancak aleyhe temyiz bulunmadığından bozma nedeni yapılmamıştır. (Y19CD,-07/04/2015)
Sebep olunan orman yangınıyla meydana gelen zarar miktarı ise bilirkişi raporu alınarak hesaplanmaktadır. Bu husus Yargıtay 16. Ceza Dairesi tarafından karara bağlanmıştır.
Dava konusu orman yangınına neden olma suçu, yürütülen ceza dosyasının incelenmesinde; olay mahalinde orman mühendisi ve kadastro teknisyeni bilirkişiler marifetiyle keşif yapıldığı, orman mühendisi bilirkişinin raporunda davaya konu olay nedeniyle 30 adet kızılçam ağacının duman ve ısıdan zarar görerek hayatiyetlerini kaybettiği, diğer ağaçların hayatiyetlerini devam ettirdiği ve alan bazında toplu kurumalara rastlanılmadığı belirtilerek hayatiyetlerini kaybeden ağaçların kapladığı alan üzerinden ağaçlandırma gideri ile yangın söndürme masraflarının hesaplandığı, davalı tarafından bilirkişi raporunda hesaplanan zarar miktarının ödendiği, yapılan yargılama sonunda davalının orman yangınına sebep olma suçundan cezalandırılmasına ve katılanın zararının giderilmesi nedeniyle hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği anlaşılmaktadır. (Y16CD,-05.12.2016)
Orman Yangınına Neden Olma Suçu ve Nitelikli Halleri (Cezayı Artıran)
Orman Yangınına Neden Olma Suçu için nitelikli hal olarak kabul edilen hususlar 6831 sayılı yasanın 110’uncu maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;
Orman yakma suçunun yangına müdahalenin geciktirilmesine uygun şartlarda işlenmesi (4. Fıkra) halinde sanığa verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı yasa maddesinde ifade edilmektedir.
Orman yakma suçunun yangının söndürülmesinin geciktirilmesine yönelik şartlarda işlenmesi (4. Fıkra) halinde sanığa verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı yasa maddesinde ifade edilmektedir.
Orman yangınına neden olma suçu eğer bir terör faaliyeti kapsamında işleniyorsa (5. Fıkra) devlet ormanlarını yakan kişi müebbet hapis ve yirmi bin günden yirmi beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
Ayrıca suç işlenirken kasten yaralama, öldürme suçu oluşursa sanığın ayrıca cezalandırılması söz konusu olur.
Orman Yangınına Neden Olma Suçunun Cezası
Orman yangınına neden olma suçu işleyen kimsenin alacağı temel ceza üç yıldan on yıla kadar hapis cezasıdır. Suçun işlenme şekline göre cezanın artması da söz konusu olur.
- Suçun temel halinin cezası 3 yıldan 10 yıla kadardır.
- Suçun kasten işlenmesi durumunda ceza 10 yıldan az olamaz.
- Suçun terör faaliyetleri kapsamında işlenmesi halinde sanığa verilecek ceza 20 yıldan az olamaz.
Orman Yangınına Neden Olma Suçu ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Yasa koyucu her ne kadar orman yangınına neden olma suçu için alt ve üst sınırı yüksek hapis cezaları öngörmüş ise de olayın şartları veya meydana gelen zararın azlığı, zararın karşılanması gibi durumlarda da hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) yolunu açık bırakmıştır. Buna göre;
Sanığın orman yangının söndürülmesine ve etkilerinin azaltılmasına yönelik çabaları mevcutsa sanığa verilecek ceza yarı oranında indirilir. Bu sayede 2 yılın altında kalacak olan süreli hapis cezasının HAGB ile geri bırakılması söz konusu olur.
Yangın sonucunda meydana gelen zararın azlığı söz konusu ise yine orman yangınına neden olan kişi lehine HAGB hükümlerinin uygulanması söz konusu olacaktır. Bu noktada zarar hesabı yapılırken tamamen yanan ağaçların değeri, orman örtüsünde meydana gelen zarar ve toprağın durumu gibi farklı hususlar dikkate alınır.
Orman Yakma Suçunda Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi
Orman yangınına neden olma suçu işleyen kimselerin alması muhtemel cezalarında hangi şartların dikkate alınacağı 6138 sayılı Orman Yasası’nın 110’uncu maddesinde ifade edilmiştir. Buna göre sanığın cezasında indirim olarak yarar sağlayabilecek haller aşağıdaki gibidir:
- Sanığın zararı gidermesi,
- Zararın az olması,
- Yangınının söndürülmesine katkı sağlanmış olması.
Yargılama sırasında davaya bakan Asliye Ceza Mahkemesi hakimi bu şartları değerlendirmeli ve eğer olayda herhangi birini tespit etmesi halinde de sanık lehine ceza indirimi uygulamalıdır.
Orman Yangınına Neden Olma Suçu Hakkında Yargıtay Kararları
Orman Yangınına Neden Olma Suçunda Görevli Mahkeme
Taksirle orman yangınına neden olma suçu için görevli mahkeme asliye ceza mahkemesi olmasına göre, görevsizlik kararı verilerek dosyanın asliye ceza mahkemesine gönderilmesi gerekirken, yargılamaya devamla hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir. (Y3CD,-11.12.2014)
Orman Yakma Suçunda Zararın Giderilmesi (Tazminat)
Dava dosyası kapsamında bulunan …. Asliye Ceza Mahkemesi’nin 2011/55 Esas sayılı dava dosyasının incelenmesinde; davalının taksirle orman yangınına neden olma suçunu işlediği gerekçesiyle cezalandırılmasına karar verildiği, dosya içerisinde bulunan orman bilirkişi raporunda ise; orman yangınının örtü yangını şeklinde meydana geldiği, bu nedenle açılan bir orman alanının olmadığı, hiçbir ağaç yanmadığı, meydana gelen flora ve fauna zararının ise kısa sürede kendiliğinden ortadan kalkacağı, Orman Kanunu m.113 ve 114’e göre tazminat ve ağaçlandırma gideri hesaplanmasına gerek olmadığı belirtilerek sadece yangın söndürme gideri hesabı yapıldığı anlaşılmaktadır.
Orman Kanunu’nun 114. maddesinde; “Her türlü orman suçları ile tahrip olunan veya yakılan sahalar için, bu Kanunda yazılı tazminattan başka ayrıca, ağaç cinsine göre cari yıl içindeki mahalli birim saha ağaçlandırma gideri esas tutularak ağaçlandırma masrafına da hükmolunur.” denilmektedir.
Davacı idare; eldeki davada, tazminat yanında ayrıca devlet ormanında meydana gelen yangın nedeniyle oluşan orman örtüsü zararı için ağaçlandırma gideri ve yangın söndürme masrafı zararlarının da giderilmesini istemektedir. Şu halde; davalının, suç oluşturan orman yangınına neden olma eylemi nedeniyle orman örtüsü zarar gördüğüne göre, Orman Kanunu m.114’deki yasal düzenleme dikkate alınarak davacının uğradığı zararın kapsamı belirlenip sonucuna göre karar verilmesi gerekir. Yerel mahkemece, açıklanan neden gözetilmeden yazılı şekilde davanın reddine karar verilmiş olması doğru görülmediğinden kararın bozulması gerekmiştir. (Y4HD,-11.11.2013)
Zamanaşımı Süresi
Sanık hakkında taksirle orman yangınına neden olma eyleminden kamu davası açıldığı, zamanaşımını kesen son işlem olan 23.01.2008 tarihli mahkumiyet hükmünden inceleme tarihine kadar, 5237 sayılı TCK’nın 66/1-e maddesinde öngörülen 8 yıllık olağan zamanaşımı süresinin gerçekleşmiş olması, bozmayı gerektirmiştir. (Y19CD,-12.10.2016)
Tarlada Ateş Yakarken Orman Yakmak (Beraat)
Oluşa ve tüm dosya kapsamına göre; sanığın, ormana bitişik tarlada ateş yaktığı ve ateşin rüzgarın etkisiyle yayılarak ormanlık alana sirayet ettiğinin iddia edilmesi karşısında, eyleminin 6831 sayılı Yasanın 110/3. maddesinde düzenlenen taksirle orman yangınına neden olma suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delilleri takdir, tartışma ve davaya bakma görevinin, anılan maddedeki hapis cezasının üst sınırına göre 5235 sayılı Yasanın 11. maddesi uyarınca Asliye Ceza Mahkemesine ait bulunduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, yargılamaya devamla yazılı biçimde hüküm kurulmuş ise de; 28.06.2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6545 sayılı Kanunun 84. maddesi ile 5320 sayılı Kanuna eklenen geçici 6. madde ile sulh ceza mahkemelerinin kaldırıldığı gözetilerek asliye ceza mahkemesince değerlendirme yapılmasında zorunluluk bulunması. (Y8CD,-23.05.2016)
Arazideki Çalı, Çırpı ve Dikenleri Yakarken Ormanın Yanması
Sanık savunması, bilirkişi raporları, suç zabıt tutanağı ve dosya kapsamına göre olay günü sanığın tarlasındaki çalı çırpı ve dikenleri toplayarak temizlik amacı ile yakması ve rüzgarla büyüyen yangının yakındaki orman arazisine sirayet ederek 5012 m2 orman alanının yanmasına sebep olduğunun anlaşılması karşısında sanığın üzerine atılı bulunan taksirle orman yangınına sebep olma suçundan mahkumiyeti yerine, yerinde görülmeyen gerekçe ile beraatine karar verilmesi. (Y19CD,-03.05.2017)
Orman Yangınına Neden Olma Suçu İçin Deliller (Beraat)
Tüm dosya kapsamından, sanığın soruşturma ve kovuşturma aşamasındaki tutarlı savunmalarından ve 23.09.2015 tarihli olay yeri görgü ve tespit tutanağında, olay günü çıkan orman yangınının çıkış sebebinin tespit edilemediği ve doğal yollarla çıkmış olabileceğinin belirtilmesi, sanığın orman yangınına sebebiyet verdiğine ilişkin herhangi bir tespitin yapılmadığının anlaşılması karşısında, sanığın mahkumiyetine yeter, inandırıcı ve kesin nitelikte deliller gösterilmeden beraati yerine mahkumiyetine karar verilmesi. (Y19CD,-28.01.2020)
Araba Kazası Sonucunda Orman Yangınına Neden Olmak (Beraat)
Somut olayımızda sevk ve idaresindeki araç ile orman alanında seyir halinde iken toprak kütleye çarpan sanığın, aracın alev alması sonucu yangının ormanlık alana sıçrayarak ormanlık alanın yanması şeklinde gelişen olayda; yeterli dikkat ve özeni göstermeden sevk ve idaresindeki aracın devrilmesine neden olan sanığın, aracın devrilebileceğini ve bunun sonucunda zararlı bazı sonuçların doğabileceğini öngörmesi gerekirken, aracın yanması sonucunda alevlerin ormanlık alana sıçrayarak ağaçların yanması şeklinde gerçekleşen neticeyi öngörmesinin mümkün olmadığı gibi böyle bir neticenin öngörülmesi de mümkün değildir. Zira meydana gelen neticenin, insanın hükmedebileceği alanın dışında kaldığı hususunda herhangi bir duraksama bulunmamaktadır. Hükmedilebilirlik neticenin önemli oranda sevk ve idare edilebilirliği anlamına gelir.
Bu itibarla fail hukuken önemli bir tehlike oluştursa bile, şayet tamamen atipik bir netice söz konusu ise yani olayın gelişimi hayatın olağan akışının ve genel hayat tecrübelerinin tamamen dışında olması nedeniyle netice kimse tarafından beklenebilir değilse, netice faile yüklenemez. Çünkü netice artık failin bir eseri değil, aksine tesadüfün bir sonucudur. Aracın devrilmesi sonucunda yanmasının ve ayrıca çıkan yangının ormana sirayet etmesinin günlük hayat tecrübelerine göre beklenen bir sonuç olmadığı tartışmayı gerektirmeyecek kadar açıktır. Aksine düşünce; hukuk sistemimizde hukuken önemli bir tehlikenin bulunmadığı hallerde kabul edilmeyen objektif isnadiyet teorisinin kabulü anlamına gelir ki Böyle bir kabulün, ceza hukukunun vazgeçilmez ilkelerinden olan kanunilik ve hakkaniyet ilkelerine aykırı olacağı gibi yerleşik içtihatlara da aykırı olacağı açıktır. (Y19CD,-20.09.2017)
Orman Yangının Çıkış Noktasının Tespit Edilmesi
Mahallinde yapılan keşif sonucu orman bilirkişisi tarafından düzenlenen raporda, yangın çıkış yerinin sanığın işgalde bulunduğu alanın bitişiğinde olduğunun, yangın çıkış noktasına yakın piknik alanının bulunmadığının ve bölgenin ulaşımının zor olduğunun, alanın otlak alan olmaması nedeniyle çoban ateşinin de düşünülemediğinin, suç tarihinde en yüksek hava sıcaklığının 22 derece olduğunun ve havanın yağışlı olmadığının, yangının mart ayında gerçekleşmesi nedeniyle yansıma yoluyla da yangın çıkmasının mümkün olmadığının, kuru ot ve çalılıklarının açma amacı ile yakılması ile yangın başladığı kanaatinin oluştuğunun belirtilmesi, keşifte dinlenen tutanak tanığının yangın alanının yüksekte ve yerleşim yerine uzak bir alan olduğu şeklindeki beyanı ve sanığın savunmasında olay günü işgalinde olan alanın alt kısmındaki başka bir tarlada olduğunu, tesadüfen yangını gördüğünü beyan etmesi karşısında sanığın atılı suçtan mahkumiyeti yerine yerinde görülmeyen gerekçeyle beraatine hükmedilmesi. (Y19CD,-18.03.2019)
Yanan Bölgenin Orman Olup Olmadığının Değerlendirilmesi
O halde, yanan yer memleket haritasında orman olarak gözükmekte aynı zamanda da hükmen tescil yoluyla oluşan özel mülkiyete ait 126 ada 6 parsel sınırlarında kaldığı anlaşıldığından, dava konusu taşınmaza ait olduğu belirtilen özel kişilere ait tapu kaydının hukuki kıymetini kaybedip kaybetmediği araştırılarak; tapu hukuki kıymetini kaybetmişse davanın kabulü yönünde, hukuki kıymetini kaybetmemişse yanan yerlerden tapu kaydı kapsamında kalan yerlerle ilgili olarak açılan tazminat davasının reddine, tapu kaydı kapsamı dışında yanan orman sahası var ise bu kısımlarla ilgili davanın kabulü yönünde karar verilmesi gerekirken mahkemece eksik inceleme ile davanın reddine karar verilmesi doğru değildir. Kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir. (Y4HD,-08.09.2015)
İstemeden (Taksirle) Orman Yangınına Neden Olmak
Suça konu alanda taksirle orman yangınına sebep olma suçundan yapılan yargılamada, öncelikle olay yerinde alanında uzman olan orman ve elektrik mühendisi bilirkişi ile keşif yapılarak, sanığın kusur durumunun tesbitine çalışılması, yangının çıkmasına neden olduğu iddia edilen kabloların bakım ve onarımından … Petrol A.Ş.nin sorumlu olup olmadığının araştırılması, gerek olması durumunda anılan firma sorumlusu hakkında suç ihbarında bulunularak dava açılması halinde delillerin birlikte değerlendirilmesi ve sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayini gerekirken, benzer bir olaya ilişkin başka bir yer ve dosyaya ibraz edilmiş olan bilirkişi raporuna dayanılarak eksik inceleme ile yazılı şekilde beraat kararı verilmesi bozmayı gerektirmiş ve katılan vekilinin temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden, tebliğnameye uygun olarak HÜKMÜN 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nın 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp de sonuçlandırılmak üzere dosyanın mahkemesine gönderilmesine, 06.06.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (Y19CD,-06.06.2018)